• Het is de Linux kladblok van Hans,
• Ik verzamel hier mijn Linux kennis en wetenswaardigheden, en u kunt daar kennis van nemen.
• Daarbij hoop ik dat het u helpt om Linux ook te willen gaan gebruiken. Waarbij het zowaar zou kunnen dat ook u er blij van wordt. Vooral ook als u het probeert met oudere computers. Want die gaan het gewoon weer doen. Is dat wat u zoekt ? U kunt meteen door naar Linux Installeren
• U wordt door mij uitgedaagd om zelfredzaam te zijn : Bedenk zelf wat u wilt en nodig hebt en ga op zoek naar de bijbehorende kennis en antwoorden. Hoe ik dat doe leest u hier terug in mijn eigen zoektochten. Want die schrijf is dus hier vaak op. Voor mezelf. En voor u.

• De kans is groot dat een pagina niet af is.
• Uw Linux tips en aanvullende voorstellen zijn van harte welkom.

• Over het zoeken en navigeren hier in deze wiki :
  • Zie rechts bovenaan de 'Index' met de inhoudsopgave van de hele site. (Onder 'Hulpmiddelen' !?). Deze index geeft de gehele wiki inhoud weer.
  • In de index staat ook een “Start”. Daarmee komt u er op deze begin pagina uit.
  • Bent u de weg kwijt ? Ga dan weer naar https://www.linuxzob.nl
  • Zie het knopje ^ rechts bovenaan, rechts naast 'Inhoud'. Dat doet de pagina inhoudsopgave open en dicht.
  • Probeer ook het invulveld 'Zoeken' om … te zoeken !
  • Zie hier de door mij zelf gemaakte Inhoudsopgave. Dit is handwerk en vast niet aktueel. Maar toch …

• Mijn oude Linux website gaat verdwijnen !

• Ik ben
  • Unix fan sinds de jaren 90,
  • Linux gebruiker sinds 2002
  • gangmaker van de HccZOB Linux werkgroep,
    • met ook daarop deze uitleg van Linux bij de HCC in ZOB
    • met wat maandelijks terugkerende aktiviteiten, vermeld op : De HccZOB Linux Aktiviteiten in 2023
  • aktief bij de HCC ZOB,
    • dat is weer onderdeel van de HCC.

LinuxZOB - Missie, Visie en Strategie

Linux is een computer besturing systeem, net zoals windows dat is.

Wat is Linux ? Zet een computer of laptop aan, en ervaar : het ziet er anders uit. En nog mooi ook. Het heeft ook van die vensters, het reageert op m'n muis en toetsenbord. Maar het is toch anders dan wat je gewend bent !?

Mmmmmm, daar wil je dan toch meer van weten ?

Dat kan meteen :
Begin op startpage.com,
en zoek daar maar eens naar “Linux Manjaro”, “Linux Mint”, “Linux Peppermint”, “Linux MX”, of “Antix Linux”, of …
En, ook leuk, zoek het zelfde maar eens in youtube.
En zoek er daar ook eens een demo van.

Het mooie is: er is keus. Er is van alles te kiezen met Linux. Ook uw oude computers gaan het weer doen. Met Linux wel. Zie Mijn Linux Distro's

Windows op je computer ken je al. En de Appel Mac … En Linux ! Dat kan er dus ook op.

Wat dacht je van Linux en windows ? Dat kan dus ook. Waarbij je bij het computer opstarten kiest waarmee je wilt gaan werken. Deze dubbele installatie is zo ongeveer de standaard.

Linux installeren op oudere computers, waarbij windows er af mag, is opvallend makkelijk.

Wat zegt u, of Linux het nog wel doet op oudere computers ? Tuurlijk werkt dat. Er is een gevarieerd Linux aanbod. Met Linux blijft ook uw oude computert het gewoon doen.

Linux is moeilijk !
Ja. Dat is het. Want een computer is nog steeds het moeilijkste stuk gereedschap dat ons allen ter beschikking staat. En daarmee goed omgaan, dat moet je leren. En dat betekent : weten waarvoor je een computer wilt gebruiken, ermee beginnen, investeren in kennis, studeren, lezen, afkijken van anderen, leren van elkaar, meters maken, op internet zoeken en de uitleg op youtube weten te vinden.

Het mooie hiervan is dat je gaande weg thuis raakt in dit goed gestructureerde en gedocumenteerde besturing systeem. Het is nog legaal gratis ook !

Wat dat moeilijk betreft : met wat geduld en hulp zou het zowaar best eens makkelijker dan verwacht kunnen blijken te zijn. Advies : ga kijken bij iemand die het heeft en enthousiast is. Bijvoorbeeld bij de HCC Hobby Computer Club.

Windows is moeilijk ?
Nee zeg, daar is niets moeilijks aan. Iedereen heeft het en iedereen kan het. Het volstaat om achter de muis aan te schuiven en dan gebeurt precies dat wat we graag willen. Er is geen aanleiding om in de handleidingen te duiken. Het is geheel begrijpelijk dat alle data die we zelf maken met deze pc eigendom wordt van de programma makers. En dat ze digitaal met al ons werk meekijken is natuurlijk in ons eigen belang, want daar wordt de software alleen maar beter van. De superkrachtige virusscanners en malware oprollers houden de boeven buiten de deur en daar hebben we graag wat computer energie, vrije tijd en extra euro's voor over. En al die amusante pop-ups in dit goed betaalde besturingssysteem vinden we leuk.

U voelt m al, ik heb een Mening over windows. En daarbij de vraag waarom Menno met zijn SchoonePc. punt en Linux zo razend populair is …punt en Linux ?????
Die is voor de slimmeriken onder ons

• Waarom Linux ?
• Waarom windows ?
• Waarom niet ?
• Waarom binnen windows virussen van je afjagen ?
• Waarom binnen windows je privacy te grabbel gooien als het niet hoeft ?
• Waarom windows betalen als Linux gratis is ?
• Waarom een nieuwe windows computer kopen als de huidige het met Linux er op nog gewoon blijft doen ?

In ieder geval :

• Met Linux op uw computer kunt u er heel veel mooie en voor u zinvolle dingen mee doen
• Linux is gratis
• Linux kent geen virussen
• Linux is qua 'privacy' vriendelijk voor u.
  • U hebt geen Linux account nodig.
  • U hoeft zich tijdens de Linux installatie niet te registeren.
  • Er wordt niet naar uw gegevens, interesses en internetgedrag gehengeld
  • Er wordt niets met uw gegevens gedaan.
• de “Prijs Prestatie verhouding van Linux” is fantastisch !
• Oudere computers blijven het gewoon doen. Als u er Linux op zet …
• Kies het gereedschap dat u past.
  • Vergelijk het met gereedschap kopen in de bouwmarkt …
  • Waarom een hele dure met nadelen als het ook met een goedkope zonder nadelen kan ?
• Met overstappen op Linux hebt u wat te leren.
  • Ja. Mooi toch !

Met muis en toetsenbord, vanuit een keurigmooie werkomgeving in het programma-menu je keuzes maken, programma's starten en gebruiken, enzovoort.

Een groot deel van de Linux variaties kun je al uitproberen door die vanaf een USB Stick live te draaien. Zie Linux Installatie USB Stick

Na een echte installatie kun je helemaal aan de gang.

Er zijn heel veel programma's beschikbaar, zoals voor :

• Internetten
• Mailen en webmail
• de sociale media platformen gebruiken
• Kantoor applicaties draaien (oa met het gratis Libre Office)
• Foto's bekijken, beheren en bewerken (oa met het krachtige GIMP, Shotwell). Darktable, RawTherapee, InkScape, … Met fotoos kan alles in Linux.
• Video's bekijken en bewerken (oa met Celluloid, MPV, VLC en Openshot, KDenLive)
• Muziek afspelen
• Telebankieren
• Je belasting aangifte doen
• Beeldbellen : Beeldbellen met Linux. Bij de HCC is er voor gekozen om dat met Jitsi te doen. Skype, WhatsApp, …
• Webcam werk met Cheese en Webcamoid
• Spellen (spelletjes en games). Zie Linux Spellen
  • op het internet
  • installeren en spelen.
    • Er is heel veel keuze.
    • Tip voor de kleinkinderen : Supertux
    • Kijk verder op Linux Spellen

Gewoon beginnen, nadat bijvoorbeeld dit verhaal je daartoe heeft weten te motiveren.

Hoe bepaal je of je met Linux beter af bent dan met windows ?

In ieder geval : Kies het gereedschap dat u past …

Vergelijk het eens met gereedschap kopen in de bouwmarkt …

Het begint bij de vraag wat je wilt of moet doen. En met wat je niet wilt.

• Als daar een programma bij hoort dat alleen onder windows draait …
• En dan de vraag of je samen moet werken met anderen, zodanig dat je niet zelf kunt kiezen …
• Vind je de licentie voorwaarden acceptabel ?
• En dan wat de software kost …
• Het leren gebruiken
• Het leren beheren, is het moeilijk, hoeveel tijd kost dit ?
• ongewenste bijkomstigheden, zoals virussen, malware, en privacy zaken

Samenvatting :

• als
  • je niet vast zit aan specifieke programma's,
  • als computerveiligheid voor jou van belang is
  • je je eigen data en privacy belangrijk vindt
  • je geen overbodig dure software wilt of kunt betalen,
  • je wilt genieten van de mooie dingen in Linux
  • je af wilt van de irritante dingen in windows
• dan
  • is de kans groot dat je beter af bent met Linux.

Linux Beginnen

Beginnen met Linux. Hoe doe je dat ?

• De snelste weg om echt te beginnen ?
  • Neem je oude pc of laptop en vraag een ervaren iemand om er Linux op te zetten.
• Doe je hetzelf ? :
  • Begin met kennis opbouwen ! Oftewel : lezen ! Linux Handleidingen En youtube kijken.
  • Neem een pc of laptop, waarvan alles wat er opstaat, er af mag.
    • Oftewel, windows xp, vista, 7, 8… het gaat er af
    • Er komt 1 Linux op.
      • Die de hele (eerste !?) disk in beslag neemt.
      • Die vanzelf opstart zodra de pc aangezet wordt.
      • welke linux ?
      • https://www.linuxzob.nl/wiki/doku.php?id=start#linux_varianten
      • Zie de Presentatie Linux Proberen zonder installeren

Het echte met Linux Beginnen doe je door eerst een Linux Installatie USB Stick te maken. Een van de geschikte Linux distro's voor beginners vindt u hier.

Nuttige informatie vindt je :

• op het internet
  • met Zoekmachine StartPage.com
  • op Distrowatch.com, de plek met alle Linux Variaties
  • op Linux sites
  • op Linux fora
  • door er te zoeken op wat je wilt weten
• in boeken,
• in diverse actuele tijdschriften.
• op het leesrek van de HCC ZOB (3e zaterdag middag van de maand)
• bij de HCC ZOB Linux groep

Anno 2023 ben ik van mening dat Linux Manjaro Cinnamon gemiddeld de beste keus is om met Linux te beginnen. Als die te zwaar is voor een oudere laptop of computer, dan zijn er nog allerlei Linux alternatieven beschikbaar. Waaronder Manjaro Xfce.

Bij de HCC is Linux Mint als standaard gekozen. Linux Mint Cinnamon is de uitgebreide versie, en zijn kleine broer is Linux Mint XFce. Die het ook op veel oudere computers goed doet !

Linux Mint Info op het internet :

• Linux Mint
• Linux Mint - Download
• Linux Mint - Installatie Handleiding

• Linux Mint is dus voor beginners en voor veel computers een hele geschikt om mee te beginnen
• Hcc kiest voor Linux Mint
• Het windows 11 alternatief : Linux Mint
• En hier staat het ook : HCCZOB Linux uitleg
• wikipedia - Linux

Hij heet Tux. Bedacht door de uitvinder van Linux : Linus Thorvalds. Tel daar Unix bij op, en je krijgt Linux met Tux.

Zie

• Linux Logo
• Linux Logo plaatjes
• Linux Logo plaatjes
• Unix

Linux is er in het nederlands. Ja. En … het is er in bijna elke taal. Kwestie van de taal installeren en aanzetten.

• De programma's zijn standaard automatisch goed georganiseerd in het menu. Niks meer aan doen. Niet nodig.
• Met zoekfunctie. En die is taal onafhankelijk. Dus gewoon zoeken … in het Nederlands !

Zie Linux Kantoor

Het gratis Libre Office

• bevat een heel pakket aan kantoor programma 's.
• kan de ms office dokumenten in lezen en weg schrijven
• Heeft een pdf schrijver aan boord
• heeft een duidelijk consequent uiterlijk over alle onderdelen.
• Heeft een kantoor kapstok, waarin je kunt zien waarmee je bezig bent en was
• is gewoon mooi
• Zit standaard in de meeste Linux versies.

Zie hieronder wat info voor kinderen.

Er is van alles mogelijk. Zoek maar op het internet. https://www.ct.nl/workshops/zo-speel-je-games-voor-windows-op-een-linux-pc/

Zie Linux Spellen

In Linux zijn diverse spellen voor kinderen beschikbaar. Rechtstreeks te installeren vanuit de bibliotheek. Zoals :

• Er is van alles …
• SuperTux (net zo een spel als super Mario)
• TuxPaint (ja)
• TuxRacer (gas er op !)
• TuxType (type les, 10 vingers blind leren tiepen)
• Veel meer … Zie Linux Spellen

Jazeker.

Voor de computer-handige oudere :

• ga eens op onderzoek uit, kijk af, lees je in, kijk op youtube, enzovoort. En vooral ook : Hier verder lezen

Voor de minder vaardigen :

• Als ze hulp krijgen met het installeren en beginnen.
• Als ze het alleen maar hoeven te gebruiken, zoals internetten en emailen. Bijvoorbeeld.
• Dan is Linux fijner dan eniger konkurrent.

Want : …

Linux brengt rust, duidelijkheid en stabiliteit :

• Goed leesbare werk omgeving. Naar behoefte goed instelbaar
• geen virussen
• geen malware
• geen reklame
• geen verwarrende steeds maar weer tevoorschijn komende mededelingen etc.
• geen update sorus.
  • Alleen maar vernieuwingen als je daar zelf de opdracht voor geeft … handig ! Rust !! Fijn !!!

Linux Werkblad wetenswaardigheden

Zie Linux Desktop

Het Werkblad bestaat uit

• Het menu
• De menu balk
• Achtergrond
• Muis menu's
• Aktieve hoeken
• En nog meer

Alles is naar eigen wens in te stellen en aan te passen.

Er kan zelfs een andere werkblad omgeving geïnstalleerd worden.

Linux Werkblad handigheden :

• Optie : Vensters altijd bovenop
• Optie : Vensters oprollen
• Vensters blijven allemaal altijd verschuifbaar
• Vensters verplaatsen x Alt toets
• Met de muis ergens tekst selecteren met de linker muis knop) en plakken (met de middelste muis knop) in de terminal. Dus overtypen hoeft niet/ Hergebruiken ! Het is zooo handig !
• In de terminal een directory pad of bestandsnaam intypen. Probeer halverwege de TAB toets. Dat vult aan totdat het niet meer uniek is. Dan zelf aan vullen en weer die TAB toets proberen. Dat scheelt getiep. Dit is zooo gaaf !

Waar staat wat ? :

• Mijn bestanden staan in /home/hans
• Mijn usb stick staat in /media/hans/usbstick
• Mijn netwerk locatie (nas) staat in /mnt/mijnnas/fotoos
• Programma's staan in /bin
• configuratie staat in /etc

Dus :

• Alles staat goed gestructureerd in één directory structuur
  • Directory's en bestanden
  • Hardware
  • Opslag locaties
  • Netwerk locatites
  • Processen
• In Linux kun je zelf instellen waar jouw eigen zaken staan. Middels een directory pad. Leesbaar. Zoveel als nodig.
  • De windows drive letters (C:\, D:\) daar doen we niet aan.

Linux is efficiënt en effectief. Linux wel :

• Linux gebruikt de slash / in de map paden. Net zoals de URL's in de internet bladeraars.
• windows kwam pas later en was meteen al eigenwijs, moest wat anders en ging dus verder met de back slash \. Alweer een voorbeeld van windows eigenwijzigheid en minder efficiëntie : het is een overbodige lettergreep meer.

Bestanden bladeraars :

• Nemo
• Dolfin
• Double Commander
• nog meer

Bekijk er de instellingen van !!!

• Oa : het automatische openen van USB opslag. Dat kun je in Nemo zo mooi instellen.

Als je je pc/laptop multi boot hebt gemaakt, dan biedt dat wat mogelijkheden !

Boot ? Dat is Engels voor opstarten ! Zoals al gezegd kan dat dus. Kiezen of je opstart in windows of in Linux. Die dus naast elkaar geinstalleerd zijn op je pc/laptop. Das mooi.

Voor als je zowel windows als Linux op je pc hebt :

• Vanuit Linux op windows kijken :
  • Ja. Standaard mogelijk.
• Vanuit windows op Linux kijken :
  • Nee. Standaard niet mogelijk.

Linux kan heel veel soorten bestanden openen.

De lees en schrijfrechten mogelijkheden liggen vast in het gebruikte bestandssysteem.

Linux bestandssysteem :

• de meest gangbare is : ext4
• Er zijn er meer
• Slimmer dan de windows ntfs
• Veel slimmer dan fat

Linux rechten kenmerken :

r = Read
w = Write
x = eXecute
d = directory

-rw-r--r--
-rwxr-xr-x
drwxr-xr-x

En verder :
l = link
+ = acl
t = sticky bit

Alles :

• heeft een eigenaar
• zit in groep

Linux is met deze mogelijkheidheden zeer goed en veilig op slot gezet.

Hoe maak je er gebruik van ?

• Lees de handleiding.
• Zoek op het internet:
  • Linux rechten gebruiken
  • Linux permissions setup

• https://www.oeioei.nl/linux/tut-rechten.php
• https://blog.desdelinux.net/nl/permisos-y-derechos-en-linux
• https://cursuslinux.eu/01basis/16perm/perm.html

Wat gebeurt er met uw computer gedrag en uw data binnen :

• android ?
• google ?
• Linux ?
• windows ?

Linux :

• Uw computer gedrag en uw data zijn binnen Linux geheel veilig.
• Op het internet geldt hetzelfde als met elk ander besturings systeem
• Koop en gebruik een VPN Verbinding (Tegelijkertijd voor windows Linux en Android) om veilig te internetten

• Nee
• Die kunnen niet
• Echt niet
• Ook dan niet
• Virusscanners zijn er wel.
  • Op servers om windows bestanden te controleren

Oh ja, die. Dat is waar. Er is een 'virus', dat voorkomt op zowel windows als Linux. Iets wat in staat is om mee te kijken, dingen in de computer in te voeren en het functioneren van de computer op diverse manieren kan beinvloeden. Meestal bevindt dat gevaar zich tussen de monitor en de rugleuning van de computerstoel … Daar moet je inderdaad voor oppassen. Dat die geen ongewenste dingen doet …

En waarom zijn er in Linux geen virussen mogelijk, en in windows wel ?

• Unix en daarmee ook Linux zijn vanaf het aller eerste begin ontworpen als netwerk computer. En dat met bewust ingebouwde netwerk veiligheid. Nog in de tijd dat data over de telefoon lijn ging. En vandaar uit hebben ze dat door ontwikkeld tot het op en top veilige Linux van vandaag.
• Windows is ontworpen als bureaucomputer. Pas na 1996 begonnen ze te beseffen dat communiceren over netwerken een rol ging spelen.

Linux heeft geen :

• malware
• virussen
• privacy onvriendelijke licentie voorwaarden
• digitale meekijkers
• enzovoort

Hebbu ze nog. Die floppy's van lang geleden ? En staat er nog wat zinnigs op ? Dan kopieer je dat toch naar een moderne opslag plek. Wat zegt u ? Dat gaat niet meer met windows ? Waarom niet ? En u heeft ook geen floppy drive meer ? Ook niet op een oudere computer ? Doet die het niet meer ? Oh, waarom niet ? Is er wat stuk dan ?

Dan zijn er nog usb floppy drives. Voor een paar centen kijk je tot meer dan 30 jaar terug in je eigen computer data. Doen !

En ja. In Linux doen de floppy drives het nog. Tuurlijk doen ze het. Als de floppy's het zelf nog maar doen. Dat wordt na verloop van tijd wel steeds spannender, dus …

Als de hardware mannen er niets meer mee kunnen en de winkel zegt “daar moet een nieuwe in, doet u maar zo een nieuwe SSD !”, dan blijkt die disk onder Linux gewoon uitleesbaar. Alle bestanden (in dit HCC ZOB voorbeeld van even geleden) kwamen zo weer tevoorschijn. En ze lieten zich ook nog eens zo op een externe disk veiligstellen.

Eigenaar helemaal blij. Ik ook … Alweer …

Linux kan heel goed over weg met USB apparatuur. Probeer het maar uit.

Veilig verwijderen :

• Altijd doen ! Ook in Linux. Vooral in windows.
• Kan in Linux vaak met 1 muisklik
  • In de menu balk
  • In de bestanden bladeraar
• Dit geldt voor alle computers
• Dit geldt ook voor een USB stick in je telefoon
• Zorg er eerst voor dat er geen programma's meer naar de bestanden kijken

De Terminal is dat venster, waarin je commando's kunt intypen, waarna er van alles kan gaan gebeuren.

Voor de beginners : om met Linux te beginnen heb je 'm niet nodig. Het normale computeren kan allemaal met muis en toetsenbord.

De basismogelijkheden van de terminal gebruiken vanuit een handleiding is echter niet moeilijk. Het is zelfs leuk !

Probeer de voorbeelden hieronder eens en laat je verrassen !

Zie voor het hele verhaal : De Terminal gebruiken

Nog niet …
Wacht maar …

• Linux Magazine
• PC Active

Het internet staat vol met Linux Handleidingen. Ook op youtube wordt het gedemonstreerd en uitgelegd.

Sites zoals deze helpen je op weg :

• Computertotaal - Overstappen op linux
• Beginnen met Linux -NLLGG
• en nog veel meer op het internet
• enzovoort …

En wil je nog meer weten ? :

• https://nl.wikipedia.org/wiki/Linux
• https://webtribunal.net/blog/linux-statistics
• enzovoort …

Nog meer Linux Leesvoer :

• https://itsfoss.com
• …

Ja.

Wat dacht u dan waar het op zou draaien ?

Wat draait er in de wereld op Linux ?

• Het hele internet
  • https://webtribunal.net/blog/linux-statistics/
• Heel veel apparatuur
  • jouw router thuis
• Complexe machine besturingen
  • https://www.asml.com/en/careers/find-your-job/2/5/8/senior-linux-platform-engineer-req25859
  • https://www.redhat.com/en/resources/airbus-open-innovation-labs-success-snapshot
  • DAF ook ???
• Enzovoort. Zoek maar op tinternet

• Leer hoe je Linux, en daarin programma's moet installeren, start ze op, stuur ze met muis en toetsenbord. En doe je ding. Geniet er van.

Het kan op een

• nieuwe PC
• oude PC
• elke pc, naast windows, erbij zetten. Eventueel op een extra harddisk (in je PC !)

Linux draaien kan met of zonder installeren.

Linux installeren kan dus naast windows op één pc of laptop.

Het lijkt verstanding om in te leren op een 'oefen' computer.

Linux draait ook nog steeds goed op computers van meer dan 10 jaar oud. Das best groen !

Lees je in, bijvoorbeeld op :

• https://www.dell.com/support/kbdoc/nl-nl/000131253/how-to-install-ubuntu-and-windows-8-or-10-as-a-dual-boot-on-your-dell-pc

Er zijn winkels en webshops :

• waar je een computer met Linux geïnstalleerd kunt kopen
• waar je tweede hands computers kunt kopen. Laptops van een jaar of 4 oud hebben zo een prachtige prijs prestatie verhouding. De 'refurbished' computers zijn van professionele k kwaliteit. Prijs Prestatie verhouding zou zowaar beter kunnen zijn dan een nieuwe consumenten computer …

Downloaden
Linux kun je gratis legaal en betrouwbaar downloaden

Op DVD-RW of USB Stick zetten
op een DVD-RW of usb stick schrijven
(DVD-RW is groen : Herschrijfbaar !!! Doen !!!

Linux opstarten zonder te installeren
en daar dan vervolgens je pc mee opstarten. Dat heet het live draaien van Linux. Er verandert hierdoor niets aan de computer.

Linux uitproberen
Je kunt nu de hele desktop en de beschikbare programma's in het menu uitproberen.

Linux afsluiten
Als je klaar bent met kennis maken met Linux, gewoon met muis en menu het programma afsluiten, en de instructies op het scherm volgen.

Er is niets veranderd aan de pc
Door deze wijze van kennismaken verandert er dus niets aan de pc.

Met Live Linux je windows bestanden redden
Met zo een live draaiende Linux op je pc kun je ook nog eens mooi bij je windows bestanden. Handig als die weer eens gecrashed is, of door virustoestanden op slot zit. Je kunt dan dus je windows bestanden op een externe disk of 2e usbstick schrijven en ze zo dus redden.

Linux doet het uitstekend op nieuwe computers. Maar in het gevarieerde aanbod zijn ook versies beschikbaar waarmee je oudere computers goed mee aan de gang kunt houden.

Linux is beschikbaar in diverse smaken. Zo een Linux variant noemen we een “Linux Distributie”. Er is dus wat te kiezen :

• voor nieuwe computers,
• voor oude computers,
• lichte en zware computers,
• de taal,
• de werk omgeving,
• het mee-geleverde pakket aan programma's.
• de beheerders programma's
• Plus de rest.

Zo mooi dat Linux.

En de oudere 32 bit computers ? Daar zijn nog steeds Linux varianten voor beschikbaar.

Dit lijkt anno 2023 mijn favoriet te worden.

Manjaro is gebaseerd op Arch Linux. En niet op Debian en Ubuntu.

Grote voordeel tov andere Linux variaties is het principe van updates. Eenmaal geïnstalleerd blijven er updates komen. Altijd. Een herinstallatie om up to date te blijven is niet nodig.

Bij de HCC ZOB hebben we Linux Mint als standaard gekozen. Linux Mint Cinnamon is de uitgebreide versie, en zijn kleine broer is Linux Mint XFce.

Linux Mint Info op het internet :

• Linux Mint
• Linux Mint - Download
• Linux Mint - Installatie Handleiding

Mint is gebaseerd op Debian en Ubuntu.

Een goed alternatief is MX Linux.

• MX Linux XFCE valt op dit zijn strakke werk omgeving.
• MX Linux KDE heeft een uitgebreide, prachtige werk omgeving.
• Er zijn nog meer variaties met verschillende keuze mogelijkheden.

De MX Live USB sticks hebben zelfs de mogelijkheid om er bestanden op op te slaan, terwijl hij gebruikt wordt om MX Linux Live te draaien. Dat is handig ! Zo heb je een geheel werkend besturings systeem op een usb stick in je broekzak ! Wel even de handleiding zoeken, goed lezen, en de video kijken !

MX heeft dus diverse versies.
Zeer de moeite van het bekijken en proberen waard.

Linux MX Info op het internet :

• Linux MX
• Linux MX - Handleidingen
• Linux MX - wiki
• Linux MX - Hardware info

MX is gebaseerd op Debian en Ubuntu.

Linux voor gevorderden !. Vooral hun documentatie in wiki is zeer goed : https://wiki.archlinux.org/

De site met alle Linux distributies is Distrowatch.com

GPL = Gnu Public Licence

Hierin is vast gelegd :

• Open bron
• Gratis
• Aanpasbaar
• etc

FOSS : Free Open Source Software

Waar komt de Linux software vandaan ? De Linux programma's zijn beschikbaar op speciale servers op het internet. Je kunt binnen je Linux beheer vaak zelf kiezen welke je wilt. Natuurlijk neem je dan een Nederlandse server.

Linux software is open bron.

Dat betekent dat alle software beschikbaar is met de door de programmeurs geschreven code. Daardoor kunnen anderen de kwaliteit controleren en verbetervoorstellen aandragen.

Velen kunnen bijdragen aan het verbeteren. Daardoor gaat dat erg snel. Problemen zijn zo opgelost. Kwestie van de updates bijhouden, en het komt weer goed.

Dit alles gebeurt hier : https://sourceforge.net/

DE Linux USB Stick.
Dat begint dus met zo een Linux USB stick (of DVD). De computer moet juist worden ingesteld, zodat hij vanaf de USB Stick kan starten. Linux gaat dan draaien op de programma's op de stick, en op het geheugen van de computer. Op de hard disk gebeurt dus nog niets. Een van de mogelijkheden die deze live draaiende Linux altijd biedt, is om te gaan installeren.

Maak een installatie plan.
Op welke computer ga je met Linux aan de gang ? Je enige echte goede, of een tweede ? Of een oudere computer ? Of die van iemes anders ?? Wat wil je gaan doen met de computer ? Als windows er opstaat, blijft dat er op of gaat het er af ? Hoeveel hard disk ruimte geef je aan Linux ? Hoeveel moet er over blijven voor windows ?

Disk ruimte voor data
Een kleine hard disk in de pc is altijd groot genoeg, als je je data / bestanden op een externe disk zet.

Mijn ervaring hiermee is gebaseerd op Linux Manjaro, Linux Mint, Linux MX. En allemaal met de werkomgevingen Cinnamon en XFce

Zie de hele site.

En, ter lering ende vermaek : Het Linux Installatie verhaal van Hans

De programma's worden aangeboden vanuit een goed georganiseerde bibliotheek. Ze zijn door de makers gecontroleerd. Alleen betrouwbare programma's komen er in.

De bibliotheek is gekoppeld aan programma bronnen op het internet. Deze worden onderhouden door de Linux beheerders.

Programma's installeren kan op verschillende manieren :

• via een mooi beheers gereedschap
• via de terminal

Er wachten heel veel mooie programma's op je in de Linux programma bibliotheek.

Dat kan via het reguliere beheers gereedschap.
In gevorderde gevallen is er meer mogelijk. Zie oa :

• https://www.fosslinux.com/14058/best-3-ways-to-uninstall-software-on-ubuntu.htm

In de basis volstaat

• het blijven binnenhalen van de updates
• nieuwe gebruikers aanmaken
• nieuwe programma's installeren
• het veilig verwijderen van USB opslag

Daarna wordt van belang :

• Uw eigen bestanden veiligstellen : Backup's maken.
• bestands rechten begrijpen en naar wens beter instellen

Er is nog veel meer mogelijk.

• Doorgaan met Linux Leren !

Belangrijk om te weten :

• Er is geen Linux account nodig in Linux
• Er worden geen vragen gesteld waarvan de antwoorden u moeten helpen uw paswoord niet te vergeten.
• Linux verwacht van u dat u zelf op uw eigen intelligente wijze onthoudt wat uw paswoorden zijn.
• Er wordt niet gevraagd naar toestemming om uw locatie te mogen gebruiken.
  • niet vanwege de privacy
  • vooral niet omdat die GPS niet in een computer zit.
• Een computer draait programma's en applicaties. Geen apps.

Er zijn wel gebruikers accounts in Linux.

• Minstens 1. Die maakt u zelf aan bij het installeren. Om daarmee in te loggen op uw eigen Linux computer.
• Daarnaast is er altijd een systeembeheerder account. Die heet root. De eigenaar van de pc weet het paswoord en kan daar pc administratie zaken mee doen.

Deze accounts hebben niks van doen met wat dan ook op het internet.

Dat wordt prachtig uitgelegd op: Computertotaal - Overstappen op linux

• Heel vaak wel.
• Oudere hardware wordt vaak nog ondersteund als in windows die ondersteuning gestopt is.
• Uitproberen met een Live draaiende Linux

Audio en video codecs ?
Ja Aanzetten tijdens de installatie en anders installeren vanuit het Linux menu.

Linux Stuurprogramma's :

• Begin met het live draaien van Linux op de betreffende computer. Test of alles werkt. Ja ? Dan werkt het na installeren ook.
• Standaard werkt er heel veel in Linux.
• Codecs voor audio en video bestanden zijn of standaard beschikbaar, of vanuit het menu te installeren.
• nvidia video kaart drivers zijn beschikbaar, vaak ook vanuit het menu.
  • Vaak staat de nvidia driver al aan als zo een kaart bij het installeren gevonden werd.
• Als een wifi driver voor de netwerk kaart ontbreekt, sluit dan de laptop met een netwerkkabel aan op de router en zoek op het internet naar het Stuurprogramma.

Tip voor als er iets niet werkt / een driver lijkt te ontbreken :

• zoek in Linux bij “Systeem Info” naar de hardware details. Daarna kun je in de handleiding en op internet verder zoeken.

Nieuwe software :

• Linux laat je weten wanneer er wat te updaten valt.
  • Meestal met een aandacht trekkend symbooltje in de menu balk
• Je bepaalt altijd zelf of en wanneer je het uitvoert
• Het updaten begint nooit uit zichzelf

Update

• Nieuwe versies van programma's
  • Dit kan doorgevoerd worden, zonder Linux opnieuw te installeren

Upgrade

• Nieuwe versie van Linux onder de motorkap.
  • Dit kan doorgevoerd worden, zonder Linux opnieuw te installeren

Linux updaten en upgraden kan op verschillende manieren :

• via een mooi beheers gereedschap
• via de terminal
• wanneer het u uitkomt
• de keuze is aan u

LTS: Long Term Support :

• Richtlijn : tot 3 a 5 jaar vooruit blijft de ondersteuning met updates komen.
• Daarna wordt het tijd om een volgende nieuwe release te installeren
• Zie de handleiding / website van uw Linux distributie

Linux Cursus

• https://www.compusers.nl/linux/over-linux-gids-windows-gebruikers
• https://cursuslinux.eu/index.html

—-

Zie …

En dan is er ook nog de RaspBerry Pi mini computer. Die heeft zijn eigen Linux versie. Voor een paar centen heb je een prachtige oefen computer. Je hangt er een hdmi monitor en een USB muis en toetsenbord aan, een sd kaartje erin (de harddisk) en je bent los in Linux. Te koop bij een leuke webwinkel in de buurt. Zie RaspBerry Pi Info

Voor deze mini computers met Linux zijn verschillende specifieke toepassingen beschikbaar, zoals domotics, motioneye (ipcamera's), enzovoort.

• Een extra mogelijkheid is je eigen functionaliteit maken. Met scripts. Dat is gevorderd Linux werk, maar voor de handige dapperen onder ons een machtig prachtige Linux mogelijkheid om de computer voor jezelf aan het werk te zetten.
• Zie SCRIPTSCHRIJVENMOETNOG, datum zaken
• Ter info : het echte programmeren (in oa C++) sla ik over. Kan ik ook niet.

En … bedenk dat dit scripten kan, maar helemaal niet hoeft. Lekker Linux muizen en zo computeren kan en mag. Helemaal goed !

Het betere gereedschap voor windows gebruikers is van 'anderen'. Gratis :

• Bestanden Bladeraar : Total Commander
• Foto Bladeraar : Faststone viewer
• Foto bewerker : GIMP, Darktable, RawTherapee, irfanview
• Tekst gereedschap : Textpad
• Kantoor programma's : Libre Office
• Video afspelen : VLC media player
• Video bewerken : OpenShot, KDenLive.

Windows gebruikers advies :

• Werk niet standaard in een beheerders account. Maak ook een account 'beheerder' aan. Geef die beheerders rechten. En verander je eigen account in 'standaard'.
• Bij afsluiten ervoor zorgen dat de pc echt geheel totaal uit gaat

Over deze Linux kladblok op het internet

Welke hulp wordt er geboden bij LinuxZOB ?

• De website met info
• De hcc ZOB Linux activiteiten

Linux in Zuid Oost Brabant | Inhoudsopgave